Hakem Rehberi
GLOHEALTH Journal Hakem Rehberi
GLOHEALTH Journal, sağlık bilimleri alanında disiplinlerarası yaklaşımları benimseyen, bilimsel etiğe ve akademik mükemmeliyete öncelik veren, açık erişimli ve kâr amacı gütmeyen bir yayın organıdır. Dergimizde uygulanan çift-kör hakemlik süreci, yayınların tarafsız, şeffaf ve bilimsel yeterliliğe dayalı olarak değerlendirilmesini amaçlar. Bu rehber, GLOHEALTH Journal hakemlerinin değerlendirme süreçlerinde izlemesi gereken etik ilkeleri, bilimsel sorumlulukları ve teknik yönergeleri kapsamaktadır.
- Hakemlik Sürecinin İlkeleri
- Tarafsızlık ve Gizlilik: Hakemlik süreci çift-kör prensibe dayalıdır. Hakemler, yazarların kimliğini bilmedikleri gibi, kendi kimlikleri de yazarlara açıklanmaz. Tüm değerlendirme süreci boyunca gizlilik esastır. İncelenen çalışmanın içeriği hiçbir suretle üçüncü taraflarla paylaşılmamalıdır.
- Zamanında Değerlendirme: Hakemler, davet edildikleri tarihten itibaren değerlendirmeyi kabul edip edemeyeceklerini en kısa sürede bildirerek sürecin etkinliğini sağlamalıdır. Değerlendirme süresi genellikle 15 gündür; ek süre talebi editör onayıyla mümkündür.
- Çıkar Çatışması: Hakem, yazarlardan biriyle doğrudan akademik veya kurumsal ilişkisi varsa, çalışmanın içeriğiyle ilgili önceden bilgi sahibi olduysa ya da potansiyel çıkar çatışması bulunduğunu düşünüyorsa değerlendirme görevini kabul etmemelidir.
- Değerlendirme Kriterleri
Hakemler, değerlendirmelerini aşağıdaki temel ölçütler çerçevesinde yapmalıdır:
- Bilimsel Yeterlik ve Özgünlük: Çalışma alana özgün katkı sağlıyor mu? Literatürdeki bilgi boşluklarını dolduruyor mu?
- Yöntemsel Uygunluk: Kullanılan yöntem açık, tutarlı ve bilimsel olarak geçerli mi? Veri toplama ve analiz süreçleri yeterince açıklanmış mı?
- Disiplinlerarası Yaklaşım: Çalışma farklı disiplinleri bir araya getirerek bütüncül bir bakış açısı sunuyor mu? Alanlar arası etkileşim sağlıklı biçimde kurulmuş mu?
- Etik Uygunluk: Etik kurul onayı, bilgilendirilmiş onam gibi etik gerekler yerine getirilmiş mi?
- Yazım ve Dil: Metin akademik bir üslupla yazılmış mı? Dil bilgisi ve anlatım açısından yeterli mi? Uluslararası okuyucu kitlesine hitap edecek nitelikte mi?
- Hakem Raporunun Hazırlanması
Hakemler, değerlendirme raporlarını açık, yapılandırılmış ve yapıcı bir dille hazırlamalıdır. Rapor; güçlü yönlerin, eksikliklerin ve önerilerin belirtildiği aşağıdaki başlıklara göre düzenlenmelidir:
- Çalışmanın genel değerlendirmesi
- Kuramsal çerçeve ve literatür katkısı
- Yöntem ve veri analizi
- Bulguların sunumu ve tartışılması
- Sonuçların geçerliği ve önerilerin uygulanabilirliği
- Yazım, dil ve biçimsel düzenlemeler
- Nihai öneri (kabul, küçük düzeltme, büyük düzeltme, reddetme)
Yapıcı eleştiri ilkesine uygun olarak, yazarların çalışmalarını geliştirmelerine yardımcı olacak açıklayıcı geri bildirimler sunulmalıdır.
- Etik Sorumluluklar ve Bilimsel Dürüstlük
Hakemler, çalışmaları değerlendirirken aşağıdaki etik ilkelere bağlı kalmalıdır:
- Plagiarizm, veri uydurma, çarpıtma gibi bilimsel kötüye kullanım şüphesi durumunda dergi editörünü bilgilendirmek.
- Değerlendirme süreci tamamlanmadan çalışmanın içeriğini kendi araştırmalarında kullanmamak.
- Eleştirilerini kişiselleştirmeden, akademik etik çerçevesinde ifade etmek.
- Zaman
Hakemlerin değerlendirme süreci boyunca zaman yönetimi büyük önem taşımaktadır. Hakemler, davet edildikleri tarihten itibaren değerlendirme görevini kabul edip etmeyeceklerini en geç 7 gün içinde editöre bildirmelidir. Görevi kabul eden hakemlerin en geç 4 hafta (28 gün) içerisinde değerlendirme raporlarını sisteme yüklemeleri beklenmektedir. Gerekli durumlarda ek süre talepleri editör onayına tabidir. Belirtilen sürelere uyulması, yayın süreçlerinin aksamadan ilerlemesini sağlayacak ve yazarların bilimsel çıktılarına zamanında erişimine katkıda bulunacaktır.
GLOHEALTH Journal, hakem değerlendirme süreçlerinde uluslararası etik standartları benimsemekte olup, COPE ve ICMJE tarafından belirlenen ilkeleri referans alır. Bu bağlamda hakemlerin, değerlendirme sürecinde bilimsel dürüstlük, tarafsızlık ve gizlilik ilkelerine uygun davranmaları beklenir.
GLOHEALTH Journal, hakemlerin katkılarını bilimsel yayın kalitesinin temel taşı olarak görmektedir. Hakemlik, bilimsel topluluğa karşı bir sorumluluk ve akademik gelişime katkı sunan onurlu bir görevdir. Bu rehber doğrultusunda yapılan her değerlendirme, hem dergimizin hem de sağlık bilimleri alanındaki bilimsel birikimin niteliğine önemli katkı sağlayacaktır.
